Psikolog John Gottman çok sayıda çifti inceledikten sonra artık bir çiftin mutlu bir evliliği olup olmayacağın, boşanıp boşanmayacağını 10 dakikada yüzde 94 oranında doğru tahmin ediyor. Bunun için Gottman’ın yararlandığı kriterler var. Eğer bir ilişkide bu kriterler varsa sonuç genelde boşanma oluyor.
1.Sert Başlangıç
Tartışmalar sert başladığında arada bir sürü ‘hoşlaştırma’ girişimi olsa bile, kaçınılmaz olarak olumsuz bir havada sona eriyor. Sert başlangıç sizi başarısızlığa mahkum eder. Dolayısıyla tartışmaya sert başladığınızda ‘fişi çekip’ bir ara verdikten sonra yeniden denemekte yarar var.
2.Eleştiri
”Dün gece bulaşıkları yıkamadığın için sana çok kızgınım. Bu işi sırayla yapacağımız konusunda anlaşmıştık” cümlesi bir yakınmayı; “Niçin bu kadar unutkansın. Sıra sende olduğu halde bu bulaşıkları yıkamak zorunda kalıyorum ve bu beni deli ediyor. Hiç umursamıyorsun!” cümlesi ise eleştiridir. Yakınma, belirli bir davranış üzerinde odaklanır, eleştiri suçlama ve genel karaktere yöneliktir. Eleştiri yaygınlaşırsa kötü sonuçlara yol açar.
3.Hor Görme
İğneleme, kuşkuculuk hor görme biçimleridir. Sıfat yakınlaştırma, göz devirme, küçümseme, alay etme ve kara mizah da öyledir. Hor görme, tiksinmeyi ima ettiği için ilişkiyi zehirler. Hor görme, kaçınılmaz olarak uzlaşma yerine daha fazla çatışmaya yol açar. Birbirini hor gören çiftlerin bulaşıcı hastalıklara (soğuk algınlığı, grip, vs.) yakalanma olasılığı, diğer insanlardakinden daha yüksektir.
4.Kendini Savunma
Kocasının kötü davrandığı eş kendini savunabilir. Kendini savunma bir çeşit karşı tarafı suçlamadır. Söylenen şey, “Sorun bende değil, sende”dir. Savunmacılık çatışmayı tırmandırır.
5.Duvar Örme
İşten eve döndüğünde eşinin eleştirileriyle karşılaşan ve gazetenin arkasına saklanan bir koca, ne kadar az tepki verirse karısı da o kadar çok bağırır. Sonunda adam ayağa kalkıp odayı terk eder. Karısıyla yüzleşmek yerine bağlantıyı keser. Duvar örme daha çok erkeklerde yaygın ve bu aşama evliliğin ilerleyen aşamalarında görülür.
6.Dolup Taşmak
İnsanlar genellikle dolup taşma hissine karşı bir koruma olarak duvar örer. Dolup taşmanız eşinizin olumsuz tavrının-eleştiri, hor görme, kendini savunma kisvesi altında olabilir- sizi sarsacak kadar bunaltıcı ya da ani olduğu anlamına gelir.
7.Beden Dili
Çiftlerin tartışma sırasındaki fiziksel değişikliklerine bakıldığında durumun sıkıntı vericiliği de ortaya çıkar. Kalp hızı 165’e çıkabilir (30 yaşlarındaki bir erkeğin tipik nabzı 76, kadının ise 82’die.) Eşlerden biri tartışma sırasında sık sık dolup taşıyorsa boşanacaklarını ön görmek zor değil. Tekrarlanan taşma sahneleri iki nedenle boşanmaya yol açar. Birincisi eşlerden en azından birinin ötekiyle uğraşırken şiddetli bir duygusal gerginlik hissetmesi, ikincisi ise taştığını hissetmenin fiziksel duyumları-kalp hızındaki artış, terleme vs-verimli, sorun çözücü bir tartışmayı neredeyse olanaksız kılması.
8.Başarısız Onarımlara Girişimleri
Onarma girişimleri sadece eşler arasındaki gerilimi azalttığı için değil, stres düzeyini düşürerek kalp atışının hızlanmasını ve taşma hissini engellediği için de evlilikleri korur. Eşler birbirlerini aşağılayıp kendilerini savundukça taşma daha da sıklaşır ve onarma girişimini işitip karşılık vermek iyice zorlaşır. Duygusal zekanın hakim olduğu evliliklerde onarma başarısı yüksek. Örneğin tartışma sırasında çiftlerden biri diğerine dil çıkarıyor, bazıları gülüyor, bazıları özür diliyor…
9.Kötü Anılar
Evlilik iyi gitmiyorsa geçmiş yeniden ve en kötü biçimiyle yazılır. Kadın, kocasının nikah törenine geciktiğini veya doğumdan sonra ona yeterince destek olmadığını hatırlar. Mutlu bir evlilikte erkek karısının giysisini kuru temizlemeciden almayı unutmuşsa, kadın muhtemelen, “Kocam son zamanlarda büyük stres altında, o yüzden unutuyor” diye düşünür. Mutsuz bir evlilikte ise, “Benden ne istiyor?” şeklinde algılamalar olabilir. Bütün bu kriterler bir araya gelmişse boşanma kaçınılmaz olur. Ama belki de henüz her şey bitmiş değildir. Evliliğinize ikinci bir şans tanıyabilirsin.
DBE Yetişkin ve Aile Psikolojik Danışmanlık Merkezi
